แก้ปัญหาชาวบ้าน ด้วยนวัตกรรมชาวบ้าน กับบริษัท นวัตกรรมชาวบ้าน จำกัด

แก้ปัญหาชาวบ้าน ด้วยนวัตกรรมชาวบ้าน กับบริษัท นวัตกรรมชาวบ้าน จำกัดให้บริการเกี่ยวกับการทำเกษตรอินทรีย์แบบครบวงจรสำหรับเกษตรกรรายย่อยในชนบท และเป็นที่ปรึกษาให้ชาวบ้านในการสร้างนวัตกรรมของชาวบ้าน สร้างโดยชาวบ้าน เพื่อชาวบ้านอย่างแท้จริง

บริษัท นวัตกรรมชาวบ้าน จำกัด มีเป้าหมายเพื่อให้ชาวบ้านมีทักษะด้านการทำเกษตรและการประกอบธุรกิจเพื่อให้ชุมชนท้องถิ่นสามารถพัฒนากิจการของชุมชนได้อย่างมีคุณภาพและยั่งยืน บริษัทมุ่งเน้นการพัฒนาที่ผลักดันให้ชาวบ้านค้นหาวิธีใหม่ในการทำเกษตรอินทรีย์ วิธีที่ช่วยแก้ปัญหาได้มากขึ้นแต่ใช้ทรัพยากรให้น้อยลง โดยไม่ลืมว่าหลักสำคัญที่สุดคือคนในชุมชนทุกคนต้องอยู่ได้อย่างมีความสุข

ในตอนนี้แอดจะพาทุกคนไปรู้จักกับวิสาหกิจเพื่อชุมชนรุ่นแรกๆกัน บริษัทเป็นเหมือนวิสาหกิจเพื่อสังคมรุ่นบุกเบิกที่มองเห็นปัญหาสังคมและพยายามหยิบยื่นความช่วยเหลือที่ยั่งยืนให้แก่สังคมมาเสมอ พวกเขาคือธุรกิจเพื่อสังคมที่พยายามสร้างธุรกิจเพื่อสังคม เราไปทำความรู้จักนวัตกรรมชาวบ้านให้มากขึ้นจากบทสัมภาษณ์ของ คุณแจ็ค นาวี นาควัชระ กรรมการผู้จัดการบริษัทนวัตกรรมชาวบ้าน จำกัด กันเลย

จุดเริ่มต้น

การเริ่มต้นของบริษัท เริ่มต้นมาตั้งแต่ปี 2552 ซึ่งในตอนนั้นยังไม่มีหน่วยงานใดสนับสนุนเรื่องวิสาหกิจเพื่อสังคมเลย เป็นเพียงการนำแนวคิดจากต่างประเทศอย่างอินเดียหรืออังกฤษมาพัฒนาโดยที่ยังไม่มีใครเข้าใจอย่างแท้จริง เพราะโดยปกติแล้วประเทศไทยมีเพียงการจัดตั้งมูลนิธิที่ขอรับเงินบริจาคมาช่วยเหลือสังคม เมื่อรับมาเท่าไร ก็ใช้ช่วยเหลือสังคมไปเท่านั้น และต้องเปิดขอรับบริจาคใหม่ วนลูปอยู่แบบนี้

แรงบันดาลใจ

เมื่อก่อนคุณนาวีทำงานเกี่ยวกับการพัฒนาชนบทที่ต้องมีการขอทุนจากในและนอกประเภท เมื่อต้องการขยายงานจึงจำเป็นต้องหาเงินทุนเพิ่มขึ้น จึงเกิดความสงสัยว่าถ้าเราทำธุรกิจได้ดีแล้วอยากขยายขนาดธุรกิจ ทำไมต้องหาเงินทุนเพิ่มขึ้น ทั้งที่การทำธุรกิจมาได้ดีขนาดนี้ควรจะมีต้นทุนลดลง แล้วจึงได้มาเจอกับแนวคิดวิสาหกิจเพื่อสังคมของต่างประเทศ

แก้ปัญหาชาวบ้าน ด้วยนวัตกรรมชาวบ้าน กับบริษัท นวัตกรรมชาวบ้าน จำกัด — คุณแจ็ค นาวี นาควัชระ กรรมการผู้จัดการบริษัทนวัตกรรมชาวบ้าน จำกัด กันเล

“ที่ยากที่สุดคือการปรับวิถีชีวิตของตัวเราเอง”

จากเดิมที่การช่วยเหลือสังคมในประเทศไทยมีแค่มูลนิธิบวกกับตัวคุณนาวีเองก็ไม่ได้ชำนาญในเรื่องการธุรกิจ แต่ต้องเปลี่ยนตัวเองให้กลายเป็นผู้ประกอบการคนหนึ่งที่กำลังทำธุรกิจเพื่อหารายได้มาช่วยในการแก้ไขปัญหาสังคม ซึ่งถือเป็นงานที่ท้าทายและต้องใช้เวลาในการบุกเบิกหลายๆอย่างในประเทศไทยเวลานั้น

บทบาทของนวัตกรรมชาวบ้าน

นวัตกรรมชาวบ้านเป็นเหมือนการบริการเกษตรอินทรีย์ครบวงจรสำหรับเกษตรกรรายย่อยในชนบท หรือพูดได้ว่าเป็นนวัตกรรมนำการพัฒนา สมัยก่อนการพัฒนาของเราเกิดขึ้นจากรุ่นสู่รุ่น โดยการส่งต่อการกระทำเดิมๆ แต่การพัฒนาที่แท้จริงคือการได้ลงมือทำสิ่งใหม่ๆเพื่อแก้ไขปัญหาได้มากขึ้นและใช้ทรัพยากรลดลง

“สร้างด้วยมือชุมชม โดยชุมชน เพื่อชุมชน”

ที่เป้าหมายของบริษัทเป็นการให้บริการด้านเกษตรอินทรีย์เพราะทางบริษัทมองในด้านการพัฒนาคนในชุมชน ต้องการสอนให้ชุมชนมีนวัตกรรมเกิดจากคนในชุมชนเพื่อคนในชุมชนอย่างแท้จริง เกษตรอินทรีย์เป็นเรื่องของวิถีชีวิตของชาวบ้านในชนบท อย่างที่รู้กันดีว่าชาวบ้านส่วนใหญ่มักประกอบอาชีพเกษตรกรรม เพราะฉะนั้นการพัฒนาด้านนี้จึงเป็นการช่วยให้ชาวบ้านลดต้นทุน หาสูตรและเกิดผลลัพธ์ที่ชาวบ้านเห็นได้อย่างชัดเจน

กองทุนนวัตกรรมแก้จน

การที่ทางบริษัทนำผลกำไรส่วนหนึ่งของการดำเนินกิจการไปใส่ไว้ในกองทุน โดยกองทุนนี้ทำหน้าที่เหมือนเป็นจุดหมุนเวียนเงิน เพราะเกษตรกรส่วนใหญ่มักมีปัญหาในการซื้อขายอุปกรณ์การเกษตร เช่น ปุ๋ย เมล็ดพันธุ์ ดิน เป็นต้น ซึ่งหากเกษตรไปขอจากร้านทั่วไป สามารถเอาของพวกนี้ไปก่อนได้ก็จริงแต่เมื่อเอาเงินมาจ่าย พวกเขาต้องเสียดอกเบี้ยด้วย ดังนั้นทางบริษัทนี้จึงมีกองทุนเพื่อจ่ายค่าอุปกรณ์เหล่านั้นไปก่อนโดยไม่มีการคิดดอกเบี้ยเพิ่ม

รายได้ของบริษัท

รายได้ส่วนใหญ่ของบริษัทจะเป็นรายได้จากการขายสินค้าทางการเกษตร ได้จากส่วนต่างที่ซื้อสินค้าจากเกษตรกรมา นอกจากนี้บริษัทเองมีโรงงานแปรรูปที่สามารถนำสินค้าเกษตรต่างๆไปแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับสินค้าเกษตรเหล่านั้นได้ บริษัทจึงสามารถแปรรูปแล้วส่งขายไปยังตลาดและกลุ่มเป้าหมายต่างๆเพื่อสร้างรายได้ให้กับบริษัทแล้วนำเงินที่ได้มาช่วยสังคมต่อได้

เพราะ เป้าหมายสูงสุดคือการพัฒนานวัตกรรม แม้จะเริ่มต้นด้วยเรื่องของเกษตรอินทรีย์ แต่นวัตกรรมชาวบ้านได้ชื่อนี้มาเพราะบริษัทพยายามพัฒนานวัตกรรมที่ช่วยยกระดับวิถีชีวิตให้กับชาวบ้านในทุกด้าน ไม่ใช่เพียงแค่เรื่องเกษตรอินทรีย์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงเรื่องของผลผลิตทางการเกษตรและการสร้างผลิตภัณฑ์ต่างๆเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดและกลุ่มเป้าหมายด้วย

เรื่องของอุปสรรค

อุปสรรคที่เห็นได้ชัดเลยคือพื้นที่ เกษตรกรบางคนอยากทำมาก บางคนอยากทำน้อย แต่เราต้องมีการทำให้แน่ใจก่อนว่านวัตกรรมหรือการพัฒนานี้ได้ผล ถ้าผลลัพธ์ออกมาดีถึงค่อยลงมือทำในพื้นที่ที่ใหญ่ขึ้น ยกตัวอย่างเช่น เมื่อได้สูตรปุ๋ยอินทรีย์ที่เหมาะสมแล้ว มีหมู่บ้านข้างๆสนใจ เราก็จะมีเป็นโมเดลของหมู่บ้านเดิมให้คนที่สนใจมาดู มาเรียนรู้ ทำอย่างให้ได้ผลลัพธ์เหมือนกัน แล้วจึงค่อยทำไปทำต่อหรือนำไปต่อยอด
อีกหนึ่งอุปสรรคคือในเรื่องของการดำเนินงาน การเรียนรู้ และการพัฒนากระบวนการ ในช่วงแรกจะเป็นการเรียนรู้จากต่างประเทศ ไม่มีการสนับสนุนจากภายในประเทศเลย ต้องบุกเบิกเอาเองทั้งหมด จนกระทั่งมีวิสาหกิจเพื่อสังคมเกิดขึ้นมากมายในประเทศ โชคดีที่มีการร่วมมือกันของหลายองค์กรเพื่อให้ผ่านอุปสรรคและบุกเบิกกระบวนการต่างๆของวิสาหกิจเพื่อสังคมให้เกิดขึ้นในประเทศไทยได้

ตัวชี้วัดความสำเร็จ

ถ้าเป็นเมื่อก่อนทางบริษัทจะใช้ตัวชี้วัดที่ต่างประเทศใช้ในการวัดความสำเร็จของวิสาหกิจเพื่อสังคม แต่ตอนนี้ตัวชี้วัดที่ทางบริษัทใช้ก็คืออัตรารายได้ที่เกษตรกรผู้เข้าร่วมได้รับเพิ่มขึ้น และจำนวนหนี้สินของพวกเขาที่ลดลงไปในแต่ละปี สุขภาพที่ดีขึ้นเนื่องจากการลดการใช้สารเคมี สภาพแวดล้อมในชุมชน มีความหลากหลายทางชีวภาพมากขึ้นทำให้แหล่งอาหารในชุมชนมีความอุดมสมบูรณ์มากยิ่งขึ้น และอีกหนึ่งตัวชี้วัดที่สำคัญเลยคือความพึงพอใจในการอยู่ในชนบทของคนในชุมชน ที่จะบอกได้เลยพวกเขามีความสุขกับสิ่งที่กำลังทำอยู่หรือไม่

“อยากให้คนในชนบทอยู่ได้ อยู่ดี และมีความสุข”

คุณนาวีเล่าว่าหากมองไปที่ความสำเร็จตอนนี้ คุณนาวีคิดว่าสิ่งที่ทำอยู่สำเร็จลุล่วงไปตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ เพราะเป้าหมายของบริษัทคืออยากให้คนในชนบทสามารถอาศัยอยู่ได้ด้วยตัวเองอย่างยั่งยืนและมีความสุข ซึ่งตัวเลขเกษตรกรที่เพิ่มขึ้นในแต่ละปีเป็นตัวบ่งชี้ความสำเร็จอยู่แล้ว นอกจากนี้การเติบโตของกิจการในชุมชนยังส่งผลให้คนรุ่นลูกหลานของเกษตรกรหันกลับมาสนใจกิจการเกษตรกรรมของที่บ้านมากยิ่งขึ้นด้วย โดยเฉพาะเด็กรุ่นใหม่มีความสามารถในการใช้เทคโนโลยีซึ่งสามารถนำกิจการของที่บ้านไปต่อยอดและช่วยเหลือชุมชนได้

บทสรุป

สิ่งแรกที่เราจะต้องคิดก่อนเลยคือ เราสนใจในการแก้ไขปัญหาสังคมในเรื่องใด แล้วสิ่งต่อไปถึงเป็นการหาคำตอบ หาวิธีแก้ไข หรือหาวิธีทางธุรกิจที่สามารถเข้าไปช่วยเหลือสังคมในด้านนั้นได้ เมื่อได้คำตอบแล้วต้องพยามยามฝึกฝนทักษะการเป็นผู้ประกอบการและ ฝึกฝนทักษะในการสร้างปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับสังคมหรือกลุ่มเป้าหมายที่เราต้องการเข้าไปช่วยเหลือ ตอนเด็กๆคุณนาวีเองก็มองเป็นชีวิตที่ลำบาก เมื่อโตขึ้นจึงเห็นในมุมมองที่แตกต่างเมื่อตัวคุณนาวีเริ่มลงมาทำงาน เกษตรกรรมยังคงเป็นสิ่งที่คุ้นเคย แต่สิ่งที่เพิ่มคือความอยากที่จะเปลี่ยนแปลงกระบวนการ ผลผลิต และเกษตรกรสามารถมีทางเลือกในการใช้ชีวิตชนบทและใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุขกว่านี้ได้

แก้ปัญหาชาวบ้าน ด้วยนวัตกรรมชาวบ้าน | The Practical Sustainability วิสาหกิจ “เพื่อน” สังคม