Art Therapy – ศิลปะช่วยฟื้นฟูจิตใจ และช่วยคลายความเครียดให้กับเราได้จริงไหม? รู้หรือไม่ว่า การวาดรูปง่ายๆ หรือทำงานศิลปะด้วยสีเพียงไม่กี่สี ก็กลายเป็นภาพที่สวยงามได้ มากไปกว่านั้น ถ้าเป็นศิลปะแนวมนุษยปรัชญา การวาดรูป ระบายสี สามารถเป็นกิจกรรมฟื้นฟู หรือคลายเครียดได้ด้วย
อย่างน้อย ก็ในช่วงเวลาสั้นๆ ที่จดจ่อกับภาพตรงหน้า เราก็จะได้กลับมาอยู่กับตัวเอง ปล่อยวางเรื่องต่างๆ ไว้ ไม่ต้องกังวลอดีตหรืออนาคต ศิลปะแนวมนุษยปรัชญาคืออะไร ต้องมีฝีมือเบอร์ไหนจึงจะทำงานศิลปะแนวนี้ได้ และจะช่วยฮีลใจให้คนทำงานแบบเราๆ ได้อย่างไร?
ในบทความนี้เราจะมาคุยกับ ครูอิ๊บ วิชภา มีทองคลัง Art Therapist และ คุณนที จูระมงคล คนทำงานในแวดวงการเงินการธนาคาร ที่จะมาให้คำตอบในเรื่องนี้กัน
ไม่เร่งรีบ แต่บ่มเพาะ
คุณนที เล่าว่าได้รู้จักกับศิลปะแนวนี้ ช่วงที่เกิดจุดเปลี่ยนจากการทำงานในช่วงโควิด ที่มีการเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงาน สามารถทำงานได้ทุกที่ผ่านอินเตอร์เน็ต ทำให้การทำงานง่ายขึ้น สามารถประชุมได้ติดต่อกันต่อเนื่องขึ้น ซึ่งดูเหมือนว่าจะมี productivity มากขึ้น แต่ก็ทำให้เกิดความเครียดสะสม เมื่อต้องการผ่อนคลาย คุณนทีได้ลองเข้าคอร์สของครูอิ๊บ ที่ใช้ศิลปะคลายความตึงเครียด เริ่มแรกของคอร์ส คือ ได้ปรับจากชีวิตที่เคยเร่งรีบมาตลอด ให้ช้าลง และเพราะความช้านี้เอง ที่ทำให้เข้าใจว่าศิลปะเข้ามาช่วยให้ผ่อนคลายจากความเครียดได้
คุณนที เล่าว่าช่วงเวลาที่ทำงานศิลปะ ไม่ต้องคอยคิดเรื่องงาน ไม่ต้องมีเวลากำหนด ค่อยๆ ทำไปอย่างนั้น เป็นการค่อยๆ “บ่มเพาะ” บรรยากาศขึ้นมา เมื่อวาดภาพดอกไม้ ก็เริ่มวาดจากเมล็ด ที่เห็นความเติบโตไปสู่ลำต้น ก้าน ใบ อย่างช้าๆ และได้ลำดับความคิด รู้ที่ไปที่มา การวาดนี้ใช้จินตนาการล้วนๆ สามารถใส่ความเป็นตัวของตัวเองได้มาก ตั้งแต่เริ่มวาดเมล็ด กิ่งกาน ใบ มาถึงดอก เป็นอิสระที่ต่างกันไปในแต่ละคน เป็นเวลาแห่งความสุข ในบรรยากาศสบายและสงบ
ศิลปะสะท้อนตัวตน คลายความเครียด
ครูอิ๊บอธิบายว่า ศิลปะแบบนี้เรียกว่าศิลปะมนุษยปรัชญา เป็นศาสตร์ที่มีมานานกว่า 100 ปี ริเริ่มโดยสไตน์เนอร์ ที่มองเห็นมนุษย์คนหนึ่งที่มีทั้งกายภาพ พลังชีวิต ความคิดความรู้สึก และตัวตน การที่จะพัฒนามนุษย์ขึ้นมาได้อย่างสมดุล ก็สามารถทำได้ผ่านศิลปะ 7 อย่าง ได้แก่ สถาปัตยกรรม งานปั้น ระบายสี ดนตรี ภาษา การเคลื่อนไหว และ social art (ศิลปะในการอยู่ร่วมกัน) ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นเรื่องของการดูแลสุขภาพ เป็นเรื่องที่เข้าถึงผู้คนทั่วไป ไม่ใช่เป็นเพืยงเรื่องของศิลปินเท่านั้น แม้ผู้ที่ไม่เคยมีทักษะทางศิลปะมาก่อน ก็สามารถทำเพื่อการดูแลตัวเองได้ เพราะไม่ได้ดูที่ผลลัพธ์ แต่จะดูที่กระบวนการที่นำพาให้เห็นความรู้สึกนึกคิด ได้มองเห็นความงาม และสุนทรียภาพมากขึ้น เข้าใจตนเองมากขึ้น เป็นงานศิลปะที่ช่วยสะท้อนตัวตนและสังคม และกำลังเป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้นในประเทศไทย
เนื้อแท้ศิลปะ เพื่อการฟื้นฟู
กระบวนการสร้างงานของศิลปะมนุษย์ปรัชญา มีกระบวนการสร้างงานที่ส่งเสริมสุขภาวะ ที่เรียกว่า “ art as therapy“ ซึ่งหมายถึง การใช้เนื้อแท้ของศิลปะมารักษาหรือฟื้นฟู
ครูอิ๊บเล่าว่า บางคนเรียกว่า ศิลปะบำบัด แต่บางคนก็เกิดคำถามว่าใช้สำหรับคนป่วยหรือเปล่า เลยขอเรียกว่าศิลปะเพื่อการ “ฟื้นฟู” ตนเอง ซึ่งศิลปะที่ว่านี้สามารถใช้ได้กับทุกเพศทุกวัย คอร์สที่คุณนทีได้มีประสบการณ์ เป็นคอร์สสำหรับคนวัยทำงาน ที่จะให้ทุกคนเริ่มที่สีเดียวและอยู่กับลมหายใจของตนเองก่อน กระบวนการช่วงแรกจะเน้นให้ slow down ใช้เวลาช้าๆ เพื่อพาชื่นชมรายละเอียด พาบรรยากาศหรือนำความสงบเข้ามาในภาพ ในชั่วขณะหนึ่งก็จะได้อยู่กับ ลมหายใจของตนเอง
เมื่อระบายสีรูปภาพ โดยใช้สีฝุ่น มือก็จะได้ไล้สี ได้สัมผัสกับกระดาษ เป็นการพัฒนาในเรื่องประสาทสัมผัส ปรับระดับการเต้นของหัวใจและเรื่องของสมาธิ จากพื้นหลังของภาพ จะเชื่อมโยงความเป็นธรรมชาติต่างๆ ไปเรื่อยๆ จนสุดท้ายได้ภาพและเข้าสู่สุนทรียภาพในที่สุด
เป็นกระบวนการที่ทำให้ได้เห็นว่า ศิลปะไม่มีกฏเกณฑ์ตายตัว ช่วยให้ปล่อยวางได้มากขึ้น เวลาเริ่มงานจะด้วยกระบวนการที่เหมือนกันหมด แต่เมื่องานเสร็จ ได้ผลลัพธ์หรือผลงานต่างกัน ไม่ต้องพูด คนก็เห็นได้ถึง “ความแตกต่าง” ซึ่งช่วยทำให้เกิดการยอมรับกันได้ด้วย
สองขั้วต้องสมดุล
แต่ถึงอย่างนั้น ศิลปะ ก็ไม่ใช่เอาไว้ดูแลตัวเองแต่เพียงอย่างเดียว เพราะมนุษย์คนหนึ่งมีหลายแง่มมุม การใช้ศิลปะฟื้นฟูใจ ดูแลตนเอง สามารถช่วยครอบครัวและคนรอบข้างได้ด้วย เมื่อศิลปะช่วยให้เราไม่เครียด เราก็จะไม่ทำให้คนอื่นพลอยเครียดไปด้วย
ยิ่งไปกว่านั้น หากมองตัวเราเอง ทุกคนจะเห็นว่าเรามีสองขั้วในทุกเรื่อง มีหายใจเข้าก็มีหายใจออก มีเร่งรีบก็มีช้ามีตึงเครียดกังวลก็มีผ่อนคลาย ให้ต้องนอนหลับพักผ่อนบ้าง ยิ่งถ้าเป็นคนเป๊ะในที่ทำงาน แล้วมักจะเผลอเอาความเป๊ะไปใช้ที่บ้านด้วย การปล่อยวาง หรือปล่อยไหลตาม flow บ้างก็น่าจะช่วยได้ หรือถ้าเป็นคนฟุ้ง โปรเจ็คเยอะ แต่ไม่ทำสักที ก็จะได้ลงมือทำเสียที และศิลปะนี่เองที่ช่วยได้
ผู้มีความเครียดจากการทำงาน ลองเปิดใจกับงานศิลปะ ให้ได้ลองใช้จินตนาการย้อนกลับไปในวัยเด็ก วัยที่เคยได้วาดรูป ระบายสี ช่วงนั้นเราอยู่กับมันได้อย่างไร และตอนนี้เราก็ทำได้เหมือนกัน บางครั้งเราก็อาจได้พบบางสิ่งบางอย่างหรือบางเรื่องง่ายๆ ในวัยเด็ก ที่นำมาแก้ปัญหาในชีวิตปัจจุบันก็ได้ ใครจะรู้
#ความสุขกำลังเติบโต #สสส #LifeTalk #HappyGrowth #ถอดรหัสความสุขคนทำงาน
สามารถเสามารถเลือกรับชมรายการ ในรูปแบบของ YouTube ได้ที่: LIFE TALK HAPPY GROWTH : ศิลปะบำบัดใจ
หรือ จะเลือกรับฟังรายการ ในรูปแบบของ Podcast ได้ที่:
บทความแนะนำ:
ชีวิตที่ยั่งยืน คืออะไร ทำได้จริงหรือไม่? และ การอยู่ดีอย่างไร เพื่อไปดี